Er zijn verschillende onderzoekers op het terrein van de historie geweest die uit een naam van een plaats iets over de aanvang van een gemeenschap probeerden te weten te komen en samen te stellen.
Uit de gegevens die in de loop der jaren over plaatsnamen zijn verzameld, wordt onder voorbehoud aangenomen dat de eerste naamgeving van de plaats Zandvoort de volgende was:
In de rekenboeken van de Hollandse graven, vindt men de oudst geschreven naamgeving van Zandvoort: “SANTFORT”. In deze aantekening werd vermeld hoe deze kleine gemeenschap aan zee in het begin van de dertiende eeuw, een luttel bedrag bijeen had gebracht voor een Bede, die Graaf Dirck nodig had om zich te verdedigen tegen zijn broer Floris de Zwarte, die hem terzijde wilde schuiven.
In die jaren kwam de naam Zandvoort in officiële stukken meer voor. In een oorkonde van 1284 worden aan: “de goede luyde” van “Santvoorde”, bepaalde faciliteiten verleend ten aanzien van het betalen van belasting.
De naamvorm die in de stukken gebruikt zijn geeft aan dat er een gemeenschap woonde op het ‘Sant’ in een ‘del’ achter het eerste duin bij een waaigat een ‘voorde’ naar het strand. Bij vloed en stormwinden, stroomde het zeewater door de ‘voorde’, achter het duin en moest men de voorde doorwaden om het andere duin te bereiken. Door deze omschrijving van de naam, zijn de onderzoekers aan deze verklaring gekomen.
In het Rijksmuseum van oudheden in Leiden zijn voorwerpen ondergebracht, gevonden aan de vloedlijn, dat gedateerd werd op 50 tot 200 na Chr. Deze vondsten vertellen ons, dat er mensen hebben gewoond langs de kust of een groep van mensen die tezamen een kern vormde en een nederzetting werd. Er zijn muntstukjes gevonden geslagen in het jaar 700 te Franeker, zo’n geldstuk werd gebruikt in de handel met Engeland en Scandinavië.
De mensen langs de kust, hadden het verre van gemakkelijk. Ze ondervonden veel ongemak van de grille van de zee en ze woonden tegen het duin op het strand dicht bij een doorgang, ‘de voorde’ om achter de eerste zandrug veilige bescherming te zoeken bij gevaar vanuit zee. Dat de plaats Zandvoort daaruit ontstaan zou zijn, is bij opgravingen niets naar voren gekomen.
De ontwikkeling in Holland, van het land, is in de periode van 300 tot 1000 zeer moeilijk geweest. Het water beheerste alles en de meeste bewoners werden door het overstromende water weer naar het oosten verdreven.
De conclusie kan worden getrokken dat langs de kust mensen waren. En dat één lijn getrokken kan worden vanaf het begin van de jaartelling tot in de dertiende eeuw wanneer het woord “Zantverde” in de oude archieven voorkomt als aanduiding van een plaats of nederzetting.
Onze taal is onderhevig aan invloeden van buitenaf en jaarlijks zijn de taalkundige bezig om de schrijfwijze aan te passen aan het woordgebruik. De geschreven taal, is neergezet door mensen die het niveau van taal en schrijven hebben meegekregen vanuit hun jeugd, en na te gaan in de archieven. Het waren opgeleidde secretarissen bij de gerechtigheden en bij kerken meestal de predikant of onderwijzer - voorlezer. Bij de gerechtigheid, van Schout en Schepenen moest de secretaris naar waarheid neerzetten wat de verdachte had gezegd. Omdat dat veelal in het streekdialect uitgesproken werd, ontstond bij vertaling van de woorden een verschil in de schrijfwijze van het uitgesproken woord, zo ook bij het schrijven van het woord Zandvoort, dat oorspronkelijk Santvoort was.
Op een kopergravure van een Belgische - Hollandse kaart, gemaakt door Abraham Ortellius in 1570 te Antwerpen met als voorstelling Hollandia en waar opgetekend staan de kustplaatsen Catwijck, Wijck op Zee, Noortwijck en Santvoort. In 1607 maakte Jodocus Hondius een nieuw exemplaar die werd uitgegeven samen met de man Mercator waar ook de naam Santvoort op voorkomt.
De schrijfwijze van de Nederlandse taal in de tijd van de zestiende en zeventiende eeuw was veelzijdig zoals het onderstaand stukje geschied beschrijving.
De visscherije, en by namen de haring, kabeljou en salmvangst, wordt soo sterck gedreven, datter alleen ter haring varen erlijcke honderden schepen, Buysen genaemt uytvoeren. By dese zeevaert geneeren sich niet alleenlijck het scheepsvolck maar oock in veel dorpen met wijf en kindt, die sich bemoeyen met scheepen te timmeren, en alderley gereetschap daertoe te maken, met netten breyen, en meer diergelijcke handtwercken.
Om woorden te veranderingen hebben daarbij ook veel buitenlandse bezetters daar aan meegewerkt.
Onze Germaanse taal werd als eerste beïnvloed door de Friesen, de Vikingen, de Oostenrijkse, de Fransen, de Spaanse, en na 1800 door de Franse overheersing en de Duitse bezettingsmachten.
De S. werd Z, Zant de T werd D, Zand en de F werd V, verde, voorde, voort.
De naam Sandevoerde komt niet voor op oude kaarten. Volgens mij was dat een poëtisch, liberaal grapje van een oud burgemeester van Zandvoort, die zijn huis zo noemde en streefde om de oude vissersplaats te moderniseren tot badplaats.
Conclusie, het dorp heeft haar naam gekregen, zover nu bekend in het jaar 1284, als “Santfort”, “Santvoorde”, “Santvoort”.”Zantverde”, nu “Zandvoort”.
Jkn. Azn.
Kijk ook eens bij De stranding van de Gaffelschoener “ SCHOUWEN II ”, Klik HIER
Kijk ook eens bij De stranding van de “ ALBA ”, Klik HIER
Kijk ook eens bij de schipbreuk van de “OUDE ZIJPE”, Klik HIER
