De Geschiedenis van Halte Zandvoort-dorp door Folkert Bloeme
Halte Zandvoort-Dorp.
Het station in Zandvoort werd bij de aanleg van de treinverbinding Haarlem-Zandvoort in 1881 een stuk ten noorden van het dorp gebouwd. De aanleg van de treinverbinding en het station maakten onderdeel uit van een groter plan dat ten noorden van het dorp ontwikkeld ging worden Bad Zandvoort.
De afstand vanuit het dorp Zandvoort naar het station werd door steeds meer mensen uit het dorp bezwaarlijk gevonden toen Zandvoort zich tot badplaats begon te ontwikkelen en er in het dorp steeds meer faciliteiten ontstonden om de gasten onderdak te bieden. Het gemeentebestuur drong er bij de Haarlem-Zandvoort Spoorwegmaatschappij op aan om ook een station aan te leggen bij het dorp zelf.
Nadat de Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij (HSM) de exploitatie van de spoorlijn Haarlem-Zandvoort op 1 juni 1889 had overgenomen van de Haarlem-Zandvoort Spoorwegmaatschappij werd besloten om een 2e halte aan de leggen voor de trein, halte Zandvoort-Dorp. Met instemming werd kennis genomen van dit besluit en de bestuurders in Zandvoort besloten daarop om de weg naar de nieuwe halte te bestraten
De HSM was niet van plan om hier een echt station van te maken maar beperkte zich tot de aanleg van een perron, dat in november van dat jaar in gebruik werd genomen (1). Ook werden er beperkingen gesteld aan de mensen die op de nieuwe halte wilden instappen. Voor vishandelaren werd het verboden om hier met hun waar in te stappen en de treinreiziger kon alleen een kaartje kopen tot Haarlem.
De Dienstregeling uit 1892
De hele gang van zaken zinde het gemeentebestuur niet en men was dan ook niet te spreken over de opstelling van de HSM. Naar de mening van de lokale bestuurders was een goed functionerend station bij het dorp van groot belang, “ omdat de halte dorp Zandvoort onder welke voorwaarden dan ook, een vereiste zou zijn voor de bloei dezer gemeente” .
Vandaar dat de gemeente zelf het initiatief nam om een station aan te leggen. Ook werd besloten om te onderzoeken of het mogelijk was om een omnibus of een tram-omnibus aan te kopen en een nieuwe vervoersverbinding vanaf het nieuw te bouwen station door het dorp te laten lopen. Dit was in de ogen van het gemeente bestuur wenselijk want in september 1889 was er een einde gekomen aan de paardentramverbinding tussen de Passage bij het station en het Hotel Groot Badhuis aan het eind van de Hogere.
De gemeenteraad stelde voor de bouw van het gemeentelijk station in de laatste vergadering van 1889 een fl 9.000,- beschikbaar en besloot daarvoor een geldlening aan te gaan.
Tegenwerking.
Op verschillende manieren werd gepoogd de Zandvoortse plannen te dwarsbomen. Het dagelijks bestuur van de provincie was het niet eens met het besluit om een geldlening aan te trekken voor de bouw van het station. Daarop maakte de gemeente gebruik van de mogelijkheid door een beroep te doen bij de Kroon waarop de gemeente alsnog in het gelijk werd gesteld en de lening kon aantrekken. Ook weigerde de provincie toestemming te geven voor de verkoop van sterke drank in het buffet van het station.
Ondanks alle tegenwerking bleef de raad bij zijn besluit en op donderdag 3 april 1890 vond een openbare aanbesteding plaats voor het bouwen van een gemeentestation. De hoogste inschrijver was L.Pott uit Buiksloot. Het werk werd gegund aan de laagste inschrijvers t.w. Bernard Lefferts en Willem Spoelstra uit Zandvoort voor het bedrag van fl 9.650,-. Dit bedrag was hoger dan het beschikbaar gestelde krediet en de raad nam vervolgens een besluit om het krediet te verhogen met fl 5.100,-. De inrichtingskosten van het station waren hoger dan begroot, in de Haltestraat moesten lantaarns voor de openbare verlichting worden geplaatst en de brug aan de Kostverlorenstraatweg moest vanwege het drukker wordende verkeer gerestaureerd worden, wat nog eens fl 1.700,- extra kostte. Ook de toegang naar de Haltestraat bij de Grote en Kleine Kocht moest worden verbeterd en daarvoor werd door de gemeente een stuk grond aangekocht.
De voor- en achterkant van het station
Een lang leven heeft het gemeente station niet gehad. De exploitatie van het gebouw viel vreselijk tegen. Er was gerekend op inkomsten o.a. uit de verpachting van de buffetten maar na diverse inspanningen werd niemand bereid gevonden om hiervoor de pachtprijs van fl 325,- te betalen. Daarbij kwamen nog de noodzakelijke onderhoudskosten en toen hiervoor extra geld beschikbaar moest worden gesteld besloot de raad in 1895 het gebouw te sluiten.
Namens de commissie van de werkverschaffing verzocht de heer Ds. G. Hulsman om het gebouw te mogen gebruiken om jongens en mannen het mandenmakersvak te leren. De raad stemde met dit verzoek in maat stelde ook een jaarlijkse vergoeding voor het gebruik van het gebouw vast, t.w.
fl 419,-. De commissie van de werkverschaffing liet vervolgens de raad weten dat afgezien wordt van het huren van het station.
Het bleek niet mogelijk om een huurder voor het station te vinden waardoor er steeds meer stemmen opgingen om het station dan maar te verkopen. Op 3 oktober 1896 vond in hotel Driehuizen de verkoop plaats, waarna het gebouw een aantal jaren is gebruikt als onderkomen voor badgasten (villa Maximillian) en rust en vakantieoord Villa Mildridt-Charlotte.
Niet alle treinen stopten bij de halte Zandvoort-Dorp, dit tot grote ergernis van veel treinreizigers en de Zandvoortse bestuurders. Al in 1890 werd besloten een brief te schrijven aan de Minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid, omdat de Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij zo weinig treinen in de nieuwe winterdienst aan deze halt liet stoppen. „Met diepe droefheid en verslagenheid",
zo lezen we in deze brief, heeft de gemeente kennis genomen van de nieuwe interdienstregeling, die zo weinig treinen aan de halte „dorp Zandvoort" doet stoppen. En aan het eind van hun schrijven wijzen Burgemeester en Wethouders zijne Excellentie er nogmaals op dat slechts 5 gezinnen gedurende de winter in dat deel van Zandvoort wonen waar nu het hoofdstation gevestigd is en de bevolking dus nodeloos geplaagd werd door in de winter door weer en wind naar een verafgelegen gedeelte van het dorp te moeten lopen om de treinen te bereiken.
Ook de halte zelf werd niet als optimaal ervaren zo blijkt uit de volgende zinsnede uit de Zandvoortse Courant 1902. “ De Halte Zandvoort-Dorp wordt door haar Hollandsche moeder nog steeds als opgedrongen stiefkind beschouwd, of tenminste als zoodanig behandeld. Hoe lang zullen Zandvoorts badgasten, indien zij wachtend op trein niet blakeren willen in heete weerkaatsing van zon op duinzand,schuilplaats moeten zoeken in bekrompen ruimte van eenige voeten gronds, afgebakend door beteerden houten wand, waarbinnen zij mogelijk wat schaduw vinden, maar tevens alle koelte inboeten?”
Deze situatie bleef bestaan tot 1903. In dat jaar werd het perron opgeknapt . Er werd een wacht ruimte gebouwd en een bagage loods. Vanaf dat jaar werd de halte door elke komende en gaande trein aangedaan. In 1908 werden zowel het oude station en de halte buiten gebruik gesteld. Een jaar eerder was begonnen met de werkzaamheden voor de nieuwbouw van het huidige station en op het nieuw gebouwde perron werd een hulpstation in gebruik genomen alvorens op 1 april 1909 het huidige station werd geopend.
Illustraties.
Advertentie uit de krant.
Halte Zandvoort-Dorp. Bouwtekeningen uit het proces-verbaal.
Halte Zandvoort-Dorp plus het door de gemeente gebouwde station, toen vakantie en herstellingsoord. Augusta was niet de juiste naam. (www.freewebs.com/wdrommel.
NHA: 3061:814. Openbare verkoop station. Affiche voor de verkoop.
www.stationsweb.nl, tijdelijk station. 1908-1909.
Bronnen:
1. Straatnamenboek van Zandvoort. Genootschap Oud Zandvoort2005
2. www.stationsweb.nl.
3. NHA.
Ambachts- en Gemeentebestuur van Zandvoort.
• Toegangsnummer 3061:1231. Proces-verbaal van aanbesteding voor het bouwen van een spoorwegstation.
• Toegangsnummer 3061:814. Bekendmaking van de openbare verkoping op 3 oktober van het erfpachtrecht op het perceel grond met daarop staande het gemeentegebouw, alsmede een houten loods, staande nabij het station.
Gemeentebestuur van Zandvoort.
• Toegangsnummer 63: 199 t/m201. Vastgestelde notulen van de vergaderingen.
120 jaar Zandvoortse Kranten van 1881 t/m 2000. Stichting Millenniumviering Zandvoort
Lees hier de historie van het Ziekenhuis in Zandvoort, door Folkert Bloeme
hier Het Kostverloren Wandelpark, periode1880-1945, door Folkert Bloeme
hier de Filantropische instellingen in Zandvoort, door Folkert Bloeme
hier de Begraafplaats in Zandvoort, door Folkert Bloeme
hier de Planontwikkeling Nieuw-Noord, door Folkert Bloeme
hier "De Drie plagen" van Zandvoort, door Folkert Bloeme
hier de geschiedenis van de waterleiding , door Folkert Bloeme
hier de geschiedenis van het Gasbedrijf , door Folkert Bloeme
hier de geschiedenis van de electriciteit in Zandvoort , door Folkert Bloeme
hier Zandvoortse badartsen beschuldigd , door Folkert Bloeme
Het station in Zandvoort werd bij de aanleg van de treinverbinding Haarlem-Zandvoort in 1881 een stuk ten noorden van het dorp gebouwd. De aanleg van de treinverbinding en het station maakten onderdeel uit van een groter plan dat ten noorden van het dorp ontwikkeld ging worden Bad Zandvoort.
